Kolima do Antiohije 2022. (5. deo)

 

ANTIOHIJA

 

   Nekada čuvena Antiohija danas se zove Antakija, a u upotrebi je još jedan njen naziv, Hataj. Ima preko 200.000 stanovnika i glavni je grad provincije Hataj, istorijske sirijske oblasti koju je 1938. godine anektirala, tj. otela Turska. Grad su 300. pne osnovali Seleukidi, a kasnije je potpao pod rimsku vlast. Antiohija je bila jedan od najranijih i najvažnijih centara hrišćanstva. Smatra se da je naziv “hrišćanin„ prvi put upotrebljen baš u ovom gradu. Ovde je sve do 1268. godine bilo sedište Antiohijske patrijaršije (premešteno u Damask). Antiohijska patrijaršija jedna je od 4 drevne patrijaršije Vaseljenske crkve. Oko Antiohije su se sa Rimljanima otimali Sasanidi (Persijanci), a sa Vizantincima Arapi. Godine 969. Vizantija je povratila grad od Arapa, a 1084. zauzeli su ga Seldzuci, ali na kratko. Posle samo 14 godina njihove vlasti pao je u ruke krstaša (1098 – 1268). Krstaše će sa Bliskog istoka, pa samim tim i iz Antiohije najuriti Mameluci. Zatim sledi osmanlijska vlast nad ovim gradom. Jedno vreme su Antiohijom upravljali Francuzi, sve dok je, kao što već rekoh, nisu Turci anektirali 1938. godine.

Antiohija.

   U Antiohiji smo se smestili malo dalje od strogog centra i ujutru smo se upustili u ozbiljno pešačenje do znamenitosti koje su nas zanimale. Elem, imalo je da se hoda, ali, za utehu, većina toga što smo hteli da vidimo nalazilo se manje više na liniji bulevara gde nam je hotel, koji se pruža, da kažemo, paralelno sa rekom Oront. Vrlo brzo počele su da se pojavljuju lepe, stare kuće sa doksatima, drvenim prozorima i male, ali raskošne kamene zgrade sa gotskim lukovima, balusterima na balkonima, ulaznim portalima, što me je podsetilo na Alepo i Damask. Kakva crna Antakija, kakva crna Turska, vidi se, bre, da je ovo bio sirijski grad.

   Usput smo obišli Sermaje dzamiju sa interesantnim drvenim krovom i balkonom na minaretu. Još malo pešačenja kroz zanimljiv deo grada i stigosmo do Habibi Nadzar dzamije. Posvećena je Habibu, stolaru, muslimanskom mučeniku iz Antiohije, koji je živeo u Hristovo vreme i prenosio narodu Isusove poruke. Dzamija Habibi Nedzar je najstarija islamska bogomolja u ovom mestu. Smatra se da je na njenoj lokaciji prvobitno stajao paganski hram, koji je pretvoren u crkvu sv. Jovana Krstitelja, pa su je Arapi pretvorili u dzamiju. Kasnije, kada su Antiohijom prvo ponovo zavladali Vizantinci, pa Seldzuci, pa krstaši, pa Maeluci, čas je bila crkva, čas dzamija.

Sermaje dzamija.

Habibi Nedzar dzamija.

   Odmah kod ove dzamije započinje ogromna bazarska četvrt, ali mi smo produžili dalje, ostavivši bazar za kasniji obilazak. Uputili smo se ka crkvi sv. Petra. U stvari, prvo smo se zaustavili kod tzv. Muzejskog hotela. Naime, prilikom gradnje ovog modernog hotela naišlo se na antičke ostatke Antiohije. U pitanju je lokalitet sa ogromnom površinom pod mozaicima. Verovatno je projekat hotela u hodu izmenjen i prilagođen arheološkom nalazištu, koje se na njegovom mestu nalazi. Tako sada Hotel leži na moćnim čeličnim stubovima, a ispod njega je lokalitet. Sve je vrhunski odrađeno, mozaici su zaštićeni i prezentovani. Iznad njih se nalaze šetne staze za razgledanje. Ma, jednom rečju, fenomenalno! Hotel je zbog toga postao čuven u svetu, a verovatno je to uticalo i na cene noćenja. Moguće je čak uzeti sobu sa pogledom na određeni mozaik. Antiohijski muzej ubire prihod od ulaznica i svima lepo.

Muzejski hotel.

   Dalje smo se uputili ka pećinskoj crkvi sv. Petra na padini Mont Staurina (planina Krsta), koja važi za jednu od najstarijih crkava na svetu. Nema u njoj bogzna šta da se vidi, nešto tragova mozaika i fresaka, a ostalo je obična pećina. Najzanimljivija je kamena fasada na ulazu, sa troje vrata i tri rozete iznad njih, koju su dozidali krstaši. Međutim, i ova fasada je u 19. veku doživela neke prepravke. Prema tradiciji, pećina je bila vlasništvo jevanđeliste Luke, koji je rođen u Antiohiji. Pošto su i sv. Petar i sv. Pavle proveli po nekoliko godina u Antiohiji, gotovo sigurno su propovedali u ovoj crkvi.

Crkva sv. Petra.

   Nakon crkve sv. Petra nastavili smo dalje ka Hatajskom arheološkom muzeju. Šetnja kroz ovaj deo grada pokazala se baš bezveze, pošto se prolazi kroz musavi deo, sa kojekakvim radionicama, servisima i mehaničarskim radnjama. Hatajski arheološki muzej je čuven po neverovatnoj kolekciji rimskih i vizantijskih mozaika. U njemu je izloženo 3500 m² mozaika. I to kakvih! Ludilo! Nemoguće je tu neke od njih izdvojiti, jer je svaki na svoj način fantastičan. Svi su dobri i oni sa mitološkim predstavama, i sa geometrijskim motivima, i sa hrišćanskim. Neki ostavljaju bez daha i zbog svojih gigantskih dimenzija. Neopisivo!

Arheološki muzej.

   Osim mozaika ima tu i drugih artefakata, od kojih mi je najviše privukla pažnju skulptura hetitskog kralja Šupiluliuma. Glavna “mana” ovoga muzeja je ta što je ogroman i ispunjen neverovatnim delima, tako da je nemoguće da se posle nekog vremena razgledanja ne umoriš i ne izgubiš koncentraciju. Takav je bar kod mene bio slučaj, te se drugi deo obilaska postavke sveo na mehaničko otaljavanje posla. Prosto me je sramota pored kakvih sjajnih mozaika sam prošao bacivši samo letimičan pogled, a svaki od njih je i te kako zasluživao da se stane, dobro osmotri i uživa u njemu. Po izlasku iz muzeja bio sam premoren, zglobovi su me razbijali. Bukvalno sam se opružio na jednu od klupa ispred i bar pola sata ležao na njoj kao klošar, ne mareći za prolaznike.

   U centar grada smo se vratili taksijem, a onda pravac bazar. Šetali smo uskim kaldrmisanim ulicama punim šarene robe i bučnih trgovaca. Nešto smo malo pazarili, a više smo uživali u ambijentu. Uživali smo, bogami, i u kunefeu, najboljoj poslastici Bliskog istoka. Posetili smo Ulu dzamiju, koja je najverovatnije podignuta tokom mamelučke vladavine. Na kraju smo prošli i glavnom pešačkom ulicom Antakije.

Bazar.

Ulu dzamija.

   Sve u svemu, dobra je Antiohija. Ima u njoj svašta da se vidi, što i ne čudi jer je u pitanju drevni i slavni grad. Kao i u Tarsusu i ovde sam stekao utisak da su stanovnici Antiohije nešto liberalniji nego po mnogim drugim turskim gradovima. Iako je više od 80 godina pod vlašću Turaka, vidi se da je to sirijski grad. Ima neki šmek kao Damask i Alepo.