Do Krima i nazad 2013. (6. deo)

SEVASTOPOLJ

   Dok sam čekao maršutku da se odvezem do bahčisarajske autobuske stanice, stao je ispred mene neki kombi koji prevozi radnike. Šofer me je pozvao da uđem, pošto prolazi pored stanice. Nije hteo da mi naplati, nije to ni neka ušteda, ali je svakako lep gest. Na stanici sam se ukrcao u minibus i posle sat i po vožnje stigao sam u Sevastopolj. Smestio sam se u neki bezvezni hotel pored železničke stanice i odmah krenuo u obilazak Sevastopolja.

Sevastopolj

   Naravno, prvo sam otišao do Hersonesa, tj. do najstarijih ostataka ovog grada. Hersones je bio dorska kolonija, a osnovali su je 422. godine pne. doseljenici iz Herakleje Pontske i stanovnici Delosa. To je bio ozbiljan i važan grad, izgrađen po Hipodamovom sistemu i utvrđen bedemima. Sredinom 2. veka pne. Skiti su prvo osvojili posede ovog grada na severozapadu Krima, a krajem istog veka opustošili i sam grad. Od nove skitske najezde Hersones je spasio Mitridat VI, ali je posle toga ovaj grad priključen njegovom Pontskom kraljevstvu. Skiti su i 63. godine opsedali Hersones, a tada je spašen zahvaljujući pomoći rimskog vojskovođe Plaucija Silvana. Posle toga u njemu je bio smešten rimski garnizon. Sredinom 3. veka razorili su ga Goti, a početkom 5. veka Huni. Obnovljen je oko 474. godine i od tada je bio važan vizantijski grad.

Hersones

Teatar u Hersonesu

   Pre dolaska na ovaj lokalitet u glavi sam imao predstavu da nije bogzna šta sačuvano i da nema mnogo toga da se vidi. Prevario sam se. Hersones je prilično velik i prilično zanimljiv. Sačuvani su vizantijski bedemi, mali teatar iz 3. veka pne., ostaci nekoliko crkava itd.

Bazilika u Hersonesu

   Na najdominantnijem položaju nalazi se crkva sv. Vladimira iz 19. veka. Tačnije, u pitanju je rekonstrukcija iz 1990. godine, pošto je originalna crkva srušena tokom II svetskog rata. Posvećena je Vladimiru I Velikom Svjatoslaviču (985 – 1015), knezu Kijevske Rusije, koji je upravo na ovom mestu primio hrišćanstvo 988. godine, a posle toga pokrstio i celu Kijevsku Rusiju.

Crkva sv. Vladimira

   U srednjovekovnom spisu, poznatom kao Nestorova hronika, zabeleženo je kako se Vladimir I odlučio da primi hrišćanstvo. Naime, on je poslao svoje boljare da prouče razne religije i da mu ih potom predstave. Islam je, kao potencijalna religija koju bi Rusi primili, odbačen zbog zabrane konzumiranja alkohola i svinjetine. Judaizam je Vladimir I odbio zato što su Jevreji izgubili Jerusalim, što je po njemu bio znak da ih je bog napustio. Njegovim emisarima se nisu dopale nemačke crkve, ali su se zato oduševili Aja Sofijom i liturgijom kojoj su prisustvovali. Tako je doneta odluka da se primi hrišćanstvo iz Carigrada.

   Na samom lokalitetu postavljeno je i tzv. Zvono Hersonesa. Ovo zvono je izliveno od turskih topova koje je ruska vojska zarobila tokom Rusko – turskog rata. Napravljeno je za crkvu sv. Nikole u Taganrogu, gde se tada nalazila ruska mornarička baza. Kada je Sevastopolj postao glavni centar ruske mornarice na Crnom moru, car Aleksandar I naredio je da se zvono prenese u ovaj grad. Za vreme Krimskog rata Francuzi su ga odneli i stavili u katedralu Notr Dam u Parizu. Godine 1913. zvono je vraćeno u Sevastopolj.

Zvono Hersonesa

   Sa samog lokaliteta lepo se vidi i Konstantinova baterija, jedna od dve tvrđave koje su štitile luku tokom Krimskog rata. Ovaj rat se vodio od 1853. do 1856. godine između Rusije sa jedne strane i Francuske, Velike Britanije, Turske i Sardinije sa druge strane. Rat je započeo jer su se ove evropske sile uplašile od sve većeg jačanja ruskog uticaja među pravoslavnim narodima pod Osmalijskom vlašću, čiji se slom naslućivao. Povod je bio sukob između katoličkih i pravoslavnih sveštenika oko polaganja prava na crkvu Rođenja Hristovog i crkvu Vaskrsenja Hristovog u Svetoj zemlji. Usledila je diplomatska akcija Francuza i Britanaca i sultan je presudio u korist katolika. Ruska carevina, koja je na sebe preuzela ulogu zaštitnika pravoslavnog življa u Turskoj, reagovala je slanjem vojske u tzv. Dunvske kneževine (Moldavija i Vlaška). Tako je otpočeo rat između Rusa i Osmanlija. Ubrzo je ruska mornarica kod Sinope potpuno uništila tursku flotu. Posle te ruske pobede čitava crnomorska obala Turske bila je nezaštićena. Da ne bi došlo do potpunog kraha otomanske države ove zapadnoevropske zemlje stupile su u rat protiv Rusije.

   Tokom Krimskog rata Sevastopolj je čitavu jednu godinu bio pod opsadom, od septembra 1854. do septembra 1855. godine, kada je pao. Podsetnici na “Odbranu Sevastopolja” su brojni po gradu. Na glavnom trgu se nalazi spomenik admiralu Nahimovu, komandantu ovog grada tokom opsade. Stub sa orlom je posvećen ruskim brodovima koji su namerno potopljeni na ulazu u luku, da bi se neprijatelju onemogućio prolaz. U velikoj kružnoj zgradi nalazi se panorama Odbrane Sevastopolja, a u Mihajlovskoj tvrđavi smešten je Muzej Krimskog rata.

Muzej Crnomorske flote

   Međutim, nije to bila jedina opsada koju je doživeo ovaj grad. Tokom II svetskog rata Nemci su otpočeli sa napadom na Sevastopolj 30. oktobra 1941. godine i pošto nisu uspeli da ga zauzmu opkolili su ga i otpočeli sa bombardovanjem. Sovjetske snage su žestoko branile grad i on je pao tek u junu 1942. godine.

   Već sam pominjao Konstantinovu bateriju, tj. tvrđavu iz 1840. godine na ulazu u luku. Ona je “učestvovala” i u Krimskom ratu i u II svetskom ratu. Poznata je po tome što je 1942. godine 70 vojnika držalo ovo utvrđenje 3 dana, odbijajući silne nemačke napade, sve dok i poslednji brod sa vojskom, opremom i izbeglicama nije napustio luku. Na belom zidu tvrđave nalazi se ogroman natpis SLAVA VMF (Vojno pomorskoj floti) RUSIJE.

Konstantinova baterija

   Žestoke borbe vodile su se i 1944. godine tokom oslobođenja grada. Zbog svega ovoga Sevastopolj je svrstan u jedan od 12 sovjetskih gradova, koji su proglašeni gradovima herojima. U vreme moje posete ispred spomenika ovog grada heroja počasnu stražu su držala deca obučena u mornaričku uniformu Ruske crnomorske flote.

   Iako se Sevastopolj nalazi u Ukrajini, on je i dalje sedište Ruske crnomorske flote. Nakon osamostaljenja ove države odlučeno je da flota ostane u njemu do 2017. godine. Međutim, na veliku žalost prozapadno orijentisanih Ukrajinaca, 2010. godine ovaj ugovor je produžen do 2042. godine. Po gradu se na svakom koraku mogu videti ruski mornari. Dobar deo stanovništva je svojim poslom usko povezan sa Crnomorskom flotom, bilo da rade na održavanju, snabdevanju ili su zaposleni u luci. A, pošto su žitelji Sevastopolja uglavnom Rusi, naravno, da im je drago što će flota tu i dalje ostati. Koliko po gradu ima ukrajinskih zastava, barem toliko, ako ne i više, ima i ruskih. Inače, Krim je autonomna oblast Ukrajine čiju veliku većinu stanovništva čine Rusi.

Crnomorska flota

   Sevastopolj je pravi grad, sa preko 300.000 stanovnika. Na lepom je položaju. Ima veliki broj zaliva. Zanimljiv je i ima svašta da se po njemu vidi. Arhitektura je uglavnom neoklasicistička. Duž obale se pruža primorski bulevar, tj. promenada. Ima dosta parkova, kafea, restorana itd. Sve je to lepo, ali meni nešto ovaj grad nije legao. Čak sam imao i sunčano vreme, maltene prvi put na ovom putovanju. Možda sam se previše zadržao na Hersonesu, pa sam posle malo više jurcao. Možda me je stigao umor i zasićenost od svakodnevnog obilaženja raznih znamenitosti. Boleo me je i zglob na nozi, pa mi je celodnevno pešačenje bilo pomalo mučno. Ma, jednostavno nije mi bio dan. U svakom slučaju, problem je bio u meni, a ne u Sevastopolju.